โครงการอ่างเก็บน้ำคลองหัวช้างอันเนื่องมาจากพระราชดำริ อำเภอตะโหมด จังหวัดพัทลุง

 โครงการอ่างเก็บน้ำคลองหัวช้างอันเนื่องมาจากพระราชดำริ  อำเภอตะโหมด จังหวัดพัทลุง 

เมื่อวันที่ 3 กรกฎาคม 2556 นายพลากร สุวรรณรัฐ องคมนตรี เป็นประธานพิธีเปิดโครงการอ่างเก็บน้ำคลองหัวช้างอันเนื่องมาจากพระราชดำริ ตำบลตะโหมด อำเภอตะโหมด จังหวัดพัทลุง  

ความเป็นมาของโครงการ : 
           เมื่อปี  2505 นายเปรม อักษรสว่าง สมาชิกสภาจังหวัดพัทลุงและนายกพุทธิกสมาคมบางแก้ว ได้นำสมาชิกฯ  ยุวกสิกรและประชนประมาณ  500  คน  ขุดลอกเหมืองส่งน้ำจากคลองตะโหมดหรือ  คลองท่าเชียดเพื่อนำไปใช้ในเขตอำเภอเขาชัยสน จังหวัดพัทลุง แต่ไม่ได้ผล เนื่องจากจะต้องขุดเหมืองส่งน้ำลึกประมาณ 5-6  เมตร  ซึ่งเกินกำลังที่เกษตรกรจะทำได้  ต้องใช้เทคนิคและเครื่องจักรเครื่องมือใน การดำเนินงาน จึงร้องเรียนผ่านชลประทานภาคใต้ในสมัยนั้น ขอให้พิจารณาเปิด โครงการท่าเชียดขึ้น  เพื่อช่วยเหลือพื้นที่เพาะปลูกดังกล่าวชลประทานภาคใต้ได้ส่งเจ้าหน้าที่ไป พิจารณาเห็นว่าลู่ทางที่จะเปิดการก่อสร้างโครงการฯ  ขึ้นได้จึงส่งเจ้าหน้าที่ออกไปทำการสำรวจรายละเอียดภูมิประเทศและสถิติต่าง ๆ เพื่อนำมาวางโครงการและออกแบบ และได้ก่อสร้างโครงการเสร็จสิ้นในปี พ. ศ.2514  มีพื้นที่ทั้งหมด 121,527ไร่  พื้นที่ชลประทาน  100,000 ไร่  
            วันที่  14  กันยายน  2520  พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวได้มีพระราชดำริให้กรมชลประทานพิจารณาโครการชล ประทานเพื่อช่วยเหลือการทำนาในเขตจังหวัดพัทลุง ต่อมาสำนักงานชลประทานที่ 12  (ปัจจุบันคือสำนักชลประทานที่  16)  ได้รับหนังสือจากอำเภอตะโหมด ที่ พท. 0616/256 ลงวันที่ 25 มกราคม  2532  ขอให้พิจารณาความเป็นไปได้โครงการอ่างเก็บน้ำโละหนุน ตามพระราชดำริ เพื่อช่วยเหลือพื้นที่เพาะปลูกในเขตโครงการชลประทานท่าเชียด จำนวน 100,000 ไร่  และลดอันตรายจากอุทกภัยในเขตอำเภอตะโหมด  อำเภอเขาชัยสน จังหวัดพัทลุง 
           ประธาน สภาตำบลตะโหมด (นายบุญชอบ  เพชรหนู) ประธานสภาตำบลคลองใหญ่   (นายหวัง  เสถียร) และประธานตำบลแม่ขรี (นายสวัสดิ์  มุสิกะสงค์) ได้มีหนังสือ  ลงวันที่  6  กรกฎาคม 2533  เรียนราชเลขาธิการ ขอพระราชทานสร้างอ่างเก็บน้ำคลองหัวช้าง  โดยให้เหตุผลว่า ท้องที่ตำบลตะโหมด ตำบลคลองใหญ่ ตำบลแม่ขรี อำเภอตะโหมด จังหวัดพัทลุง รวม 25 หมู่บ้านประชากร21,443 คน มีการทำนาทำสวนเป็นอาชีพหลัก เนื้อที่การเกษตร  73,158  ไร่  แต่การประกอบอาชีพ ดังกล่าวไม่ได้ผลเต็มที่  เนื่องจากขาดแคลนน้ำเพื่อการเกษตร  และเป็นคลังจ่ายน้ำให้กับโครงการชลประทานท่าเชียด  
           ต่อมาราชเลขาธิการ ได้มีหนังสือ  ที่  รล 0005 / 10206  ลงวันที่  26  กรกฎาคม  2533  เรียนอธิบดีกรมชลประทาน  และหนังสือที่  รล 0005 / 10207  ลงวันที่  26  กรกฎาคม  2533  เรียนผู้ว่าราชการ จังหวัดพัทลุง แจ้งให้ทราบถึงความประสงค์ของราษฎรที่ต้องการให้ก่อสร้างอ่างเก็บน้ำคลองหัว ช้าง จึงขอให้พิจารณาในเรื่องนี้  และหากมีความคิดเห็นหรือข้อเสนอแนะประการใด  แจ้งให้สำนักราชเลขาธิการทราบด้วย 
           จากการประสานงานระหว่างกรมชลประทาน  โดยสำนักชลประทานที่ 12 (ปัจจุบันคือ  สำนักชลประทานที่ 16) กับจังหวัดพัทลุง เห็นว่ามีความเป็นไปได้ที่จะดำเนินการในเรื่องนี้   และได้ดำเนินการพิจารณา เบื้องต้นแล้วเสร็จเมื่อเดือนตุลาคม  2533
          สำนัก ชลประทานที่ 12 ได้มีบันทึกที่ กษ 0337 / 350  ลงวันที่  18  ตุลาคม 2533 เรียนอธิบดีกรมชลประทาน  เห็นสมควรขอพระราชทานโครงการเป็นโครงการพระราชดำริ
          กรมชลประทานได้มีหนังสือที่  กษ 0301 / 1825 ลงวันที่ 11 มีนาคม 2534 เรียนราชเลขาธิการ เพื่อนำความกราบบังคมทูลพระกรุณารับเป็นโครงการอันเนื่อง มาจากพระราชดำริ 
          สำนักราชเลขาธิการ  ได้มีหนังสือที่  รล 0005 / 5226  ลงวันที่  18  เมษายน 2534 และหนังสือที่    รล0005 / 5227 ลงวันที่ 18 เมษายน 2534 แจ้งให้กรมชลประทานและผู้ว่าราชการจังหวัดทราบ ตามลำดับ ว่าความทราบฝ่าละอองธุลีพระบาทแล้ว ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯรับเป็นโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริ  
          กองวางโครงการ  ได้ดำเนินการศึกษาและรายงานโครงการเสร็จเรียบร้อยเมื่อเดือนกุมภาพันธ์ 2540  ซึ่งต่อมาโครงการชลประทานพัทลุง  ได้มีบันทึกที่ กษ0337.02/686 ลงวันที่ 11 มิถุนายน  2540  เรียน ผสก.ผชป.12 (ปัจจุบัน  ผส.ปช.16)  เพื่อโปรดพิจารณาขออนุมัติกรมฯ  ตั้งงบประมาณก่อสร้างในปี  2541  ต่อไป  

ที่ตั้งของโครงการ :
            บ้านหัวช้าง (หมู่ที่ 2)  และ บ้านคลองนุ้ย (หมู่ที่  5)  ตำบลตะโหมด  อำเภอตะโหมดจังหวัดพัทลุง

 
วัตถุประสงค์ของโครงการ : 
          1. เพื่อเป็นแหล่งน้ำต้นทุนช่วยเหลือการเพาะปลูกให้แก่โครงการส่งน้ำและบำรุง รักษาท่าเชียด  จังหวัดพัทลุง  แก้ไขปัญหาการขาดแคลนน้ำในภาวะฝนทิ้งช่วง
          2. เพื่อช่วยเหลือการเพาะปลูกและช่วยบรรเทาอุทกภัยในฤดูฝน  ในเขตอำเภอตะโหมด อำเภอเขาชัยสน  จังหวัดพัทลุง  และเป็นแหล่งท่องเที่ยวหรือพักผ่อนของประชาชนบริเวณใกล้เคียง
          3.  เพื่อเป็นแหล่งน้ำสำหรับช่วยเหลือการอุปโภค - บริโภค  
          4.  เพื่อเป็นแหล่งเพาะพันธุ์สัตว์น้ำ

ลักษณะอุทกวิทยา 

-  พื้นที่รับน้ำลงอ่างฯ  30.80 ตร.กม.

-  ปริมาณน้ำท่าไหลลงอ่างฯ ในเขตเกณฑ์เฉลี่ย 41.83 ล้านลบ.ม./ปี

-  ปริมาณฝนเฉลี่ยทั้งปีประมาณ 2,130 มม.

-  จำนวนวันที่ฝนตกเฉลี่ยทั้งปีประมาณ 63.8 วัน 

-  ความยาวของลำน้ำจากต้นน้ำถึงทำนบดินประมาณ11.50 กม.

-  ปริมาณน้ำนองสูงสุดในรอบ  100  ปี  ประมาณ 140 ลบ.ม./วินาที

-  ปริมาณน้ำนองสูงสุดในรอบ  500  ปี  ประมาณ 180 ลบ.ม./วินาที

 ลักษณะอ่างเก็บน้ำ

-  ประเภทโครงการ                 อ่างเก็บน้ำ

-  ระดับน้ำสูงสุด (รนส.)           +   66.22     ม.(รทก.)

-  ระดับน้ำเก็บกัก (รนก.)          +   64.50     ม.(รทก.)

-  ระดับน้ำต่ำสุด (รนต.)           +   47.00     ม.(รทก.)

-  ปริมาณน้ำที่ระดับเก็บกัก           30.00      ล้าน ลบ.ม.

-  ปริมาณน้ำที่ระดับต่ำสุด              0.550     ล้าน ลบ.ม.

-  พื้นที่ผิวน้ำที่ระดับเก็บกัก            2,750     ไร่

-  พื้นที่น้ำที่ระดับน้ำต่ำสุด                138     ไร่

 ลักษณะทำนบดินและอาคารประกอบ
             ประกอบ ด้วยทำนบดิน จำนวน 3  แห่ง  ได้แก่  ทำนบดินหัวงานและอาคารประกอบ   (Main Dam)  ทำนบดินปิดช่วงเขาขาด 1 (Saddle Dam 1)  และทำนบดินปิดช่องเขาขาด  2 (Saddle Dam 2)

ทำนบดินหัวงาน ( Main Dam)

-  ระดับสันเขื่อน         +  68.50      ม.(รทก.)

-  ความกว้างสันเขื่อน       9.00      ม.

-  ความสูงเขื่อน             28.00      ม.

 อาคารท่อระบายน้ำลงลำน้ำเดิม  (River Outlet)   

-  ตำแหน่ง                                  ฝั่งขวาของทำนบดินหัวงาน

-  ชนิดท่อ                                   Steel Liner

-  ขนาดเส้นผ่าศูนย์กลางท่อ         2.30   ม.

-  ความยาว                                 243.10   ม.

-  ระดับทางเข้าอาคารส่งน้ำ          +  45.00   ม.

-  อัตราการระบายน้ำสูงสุด            12.00   ลบ.ม./วินาที

 อาคารระบายน้ำล้น  (Spillway)     

-  ตำแหน่ง                                ฝั่งซ้ายของทำนบดินหัวงาน

-  ชนิดSide                                Channel Spillway

-  ความยาว                               222.25   ม.

-  ชนิดสันฝาย                          Ogee  Crest Weir

-  ความยาวสันฝาย                    15.00      ม.

-  ระดับสันฝาย                      +  64.50      ม. (รทก.)

-  ระดับน้ำนองสูงสุด              +  66.22      ม. (รทก.)

-  อัตราการระบายน้ำสูงสุด         149.88     ลบ.ม./วินาที

 ทำนบดินปิดช่องเขาขาด 1 (Saddle Dam 1)

-  ระดับสันเขื่อน                    +  68.50     ม.(รทก.)

-  ความยาวสันเขื่อน                 960.00     ม.

-  ความกว้างสันเขื่อน                  9.00      ม.

-  ความสูงเขื่อน                        19.23      ม.

ทำนบดินปิดช่องเขาขาด  2  (Saddle  Dam 2)

-  ระดับสันเขื่อน                    +  68.50     ม.(รทก.)

-  ความยาวสันเขื่อน                790.00     ม.

-  ความกว้างสันเขื่อน                   9.00    ม.

-  ความสูงเขื่อน                         11.60    ม.

ประโยชน์ที่ได้รับ : 

1. สามารถส่งน้ำช่วยเหลือการเพาะปลูกในช่วงฤดูแล้งในเขตโครงการส่งน้ำและบำรุง รักษาท่าเชียด จำนวน 38,000 ไร่ (พื้นที่ชลประทาน 103,298 ไร่)

2. สามารถใช้น้ำในอ่างฯ เพื่อการอุปโภค - บริโภคของราษฎรที่อาศัยอยู่ในบริเวณใกล้เคียง

3. บรรเทาอุทกภัยในช่วงฤดูฝนในเขต อำเภอตะโหมด อำเภอเขาชัยสน และอำเภอบางแก้ว จังหวัดพัทลุง

4. ส่งน้ำช่วยเหลือพื้นที่โครงการฟาร์มตัวอย่างตามพระราชเสาวนีย์ ของสมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ ตำบลนาปะขอ อำเภอบางแก้ว จังหวัดพัทลุง5. ส่งน้ำสนับสนุน โครงการแก้ไขปัญหาแลพัฒนาพื้นที่หมู่บ้านอาพัด และหมู่บ้านใกล้เคียง อำเภอเขาชัยสน อันเนื่องมาจากพระราชดำริ

5. สามารถใช้ตัวอ่างฯ เป็นแหล่งแพร่ เพาะ และขยายพันธ์ปลาน้ำจืดรวมทั้งเป็นแหล่งจับปลาของ ราษฎรที่อยู่อาศัยอยู่ในบริเวณใกล้เคียง ทำให้ราษฎรมีรายได้เพิ่มขึ้นอีกส่วนหนึ่งด้วย

6. ใช้เป็นสถานที่พักหย่อนใจของราษฎรที่อาศัยอยู่ในบริเวณใกล้เคียง

 ที่มา : สำนักงาน กปร. และโครงการชลประทานพัทลุง กรมชลประทาน