โครงการธนาคารฟืนอันเนื่องมาจากพระราชดำริ จ.แม่ฮ่องสอน

โครงการธนาคารฟืนอันเนื่องมาจากพระราชดำริ จ.แม่ฮ่องสอน

พระราชดำริ :   
           สมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ

วันที่พระราชทานพระราชดำริ :  
           25  กุมภาพันธ์  2547  

แนวพระราชดำริ :

          ส่งเสริมและสนับสนุนให้ชาวบ้านจัดทำธนาคารฟืนในพื้นที่จังหวัดแม่ฮ่องสอน  ให้ราษฎรมีความรู้ ความเข้าใจและให้ความร่วมมือในการจัดทำและบริหารจัดการธนาคารฟืนประจำหมู่บ้าน  ส่งเสริมให้ราษฎรทำเชี้อเพลิงอัดแท่ง และให้ศึกษาวิจัยและพัฒนาการแปรรูปเศษวัสดุจากธรรมชาติในท้องถิ่นเพื่อใช้เป็นเชื้อเพลิงทดแทนการใช้ฟืนจากไม้ในป่าธรรมชาติ

ความเป็นมา :

          สมเด็จพระนางเจ้าฯ สิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ เสด็จพระราชดำเนินไปยังโครงการธนาคารอาหารชุมชน ตามพระราชดำริ บ้านนาป่าแยก หมู่ที่ 4 ตำบลหมอกจำปา อำเภอเมือง จังหวัดแม่ฮ่องสอน เมื่อวันที่ 25 กุมภาพันธ์ 2547 ทรงมีพระราชเสาวนีย์กับคณะทำงานโครงการธนาคารอาหารชุมชนตามพระราชดำริ ความว่า “พลังงานโดยธรรมชาติ จะขาดแคลนถ้าหากใช้ไม่ถูกวิธีหรือใช้ไม่จำกัดแบบไม่มีการทดแทน ถ้าให้ชาวบ้านทำธนาคารฟืนจะทำอย่างไร ให้ป่าไม้ลองไปคิดดู ปลูกป่าเพื่อทำฟืน หรือปลูกต้นไม้ทำฟืน โดยเฉพาะไม้โตเร็ว การทำธนาคารฟืน ต้นน้ำไม่หาย ต้นไม้ไม่หาย ป่ายังเหมือนเดิม”

          ด้วยในวโรกาส ที่สมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ ได้เสด็จพระราชดำเนินไปยังโครงการธนาคารอาหารชุมชนตามพระราชดำริ บ้านนาป่าแปก หมู่ที่ 4 ตำบลหมอกจำแป่ อำเภอเมืองแม่ฮ่องสอน  จังหวัดแม่ฮ่องสอน เมื่อวันที่ 25 กุมภาพันธ์  2547  ทรงมีพระราชเสาวนีย์ กับคณะทำงานโครงการธนาคารอาหารชุมชนตามพระราชดำริ  ความว่า

          " พลังงานโดยธรรมชาติจะขาดแคลน ถ้าหากใช้ไม่ถูกวิธี หรือใช้ไม่จำกัดแบบไม่มีทดแทน ถ้าให้ชาวบ้านทำธนาคารฟืนจะทำอย่างไร ?  ให้ป่าไม้ลองไปคิดดู
        -  ปลูกป่าเพื่อทำฟืน หรือปลูกต้นไม้ทำฟืนโดยเฉพาะ (ไม้โตเร็ว)
        -  การทำธนาคารฟืน ต้นน้ำไม่หาย ต้นไม้ไม่หาย ป่ายังเหมือนเดิม "

           จากพระราชเสาวนีย์ดังกล่าว จังหวัดแม่ฮ่องสอน ได้มีหนังสือที่ มส 0016.2 / ว 2688     
ลงวันที่ 23 กันยายน 2547 ส่งพระราชเสาวนีย์สมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ ให้คณะกรรมการดำเนินงานและประสานงานโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริ ในเขตพื้นที่จังหวัดแม่ฮ่องสอน เพื่อทราบและพิจารณาให้หน่วยงานของกรมป่าไม้ดำเนินการต่อไปเพื่อสนองพระราชเสาวนีย์ของสมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ ในการสนับสนุนและส่งเสริมให้ราษฎรในชนบทใช้เชื้อเพลิงฟืนอย่างถูกต้องและมีการทดแทน โดยไม่ส่งผลกระทบทำให้เกิดความเสียหายต่อทรัพยากรป่าไม้ในธรรมชาติ  สำนักงานป่าไม้สาขาจังหวัดแม่ฮ่องสอน ได้รับทราบพระราชเสาวนีย์ และมอบหมายให้ฝ่ายจัดการป่าไม้ โดยโครงการธนาคารอาหารชุมชน อันเนื่องมาจากพระราชดำริ จังหวัดแม่ฮ่องสอน พิจารณาจัดทำโครงการธนาคารฟืนจังหวัดแม่ฮ่องสอนอันเนื่องมาจากพระราชดำริขึ้น และนำเสนอกรมป่าไม้เพื่อโปรดทราบและพิจารณาให้การสนับสนุน กรมป่าไม้ได้นำโครงการเสนอต่อสำนักงานคณะกรรมการพิเศษเพื่อประสานงานโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริ (กปร.) เพื่อขอรับการสนับสนุนงบประมาณการดำเนินงาน ต่อมาจึงได้รับอนุมัติงบประมาณให้ดำเนินงานโครงการได้ตามหนังสือสำนักงานคณะกรรมการพิเศษเพื่อประสานงานโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริ ที่ กร0004/981 ลงวันที่ 26 เมษายน 2549  โดยให้เริ่มดำเนินงานตามแผนการปฏิบัติงานของโครงการตั้งแต่เดือนพฤษภาคม พ.ศ.2549 เป็นต้นไป

ที่ตั้งโครงการ :

           บ้านป่าปุ๊  หมู่ที่  2  ตำบลผาบ่อง  อำเภอเมือง จังหวัดแม่ฮ่องสอน

วัตถุประสงค์โครงการ :

          1.เพื่อสนองพระราชเสาวนีย์ของสมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ ในการส่งเสริมและสนับสนุนให้ชาวบ้านจัดทำธนาคารฟืน ในพื้นที่จังหวัดแม่ฮ่องสอน

          2.เพื่อส่งเสริมและสนับสนุนให้ราษฎรมีความรู้ ความเข้าใจ และให้ความร่วมมือในการจัดทำและบริหารจัดการธนาคารฟืนประจำหมู่บ้าน  เพื่อเป็นแหล่งวัตถุดิบสำหรับเชื้อเพลิงในหมู่บ้านของตนเอง

          3.เพื่อส่งเสริมและสนับสนุนให้ราษฎรผลิตและใช้เชื้อเพลิงจากทรัพยากรในท้องถิ่นของตนเองอย่างคุ้มค่า พอเพียง มีประสิทธิภาพและยั่งยืน

          4.ส่งเสริมและสนับสนุนให้ราษฎรทำเชื้อเพลิงอัดแท่ง (fuel briquette) หรือเชื้อเพลิงเขียว (green fuel) จากเศษวัสดุต่างๆในท้องถิ่น เพื่อทดแทนการใช้ฟืนจากไม้ในป่าธรรมชาติ และพัฒนาเป็นรายได้เสริมให้แก่ครอบครัว

          5.ศึกษาวิจัยและพัฒนาการแปรรูปเศษวัสดุจากธรรมชาติในท้องถิ่นเพื่อใช้เป็นเชื้อเพลิง ทดแทนการใช้ฟืนจากไม้ในป่าธรรมชาติ และเป็นรายได้เสริมให้ราษฎรในชนบท

รายละเอียดโครงการ :

           เนื่องจากในสภาวะปัจจุบันประชากรในจังหวัดแม่ฮ่องสอนเพิ่มมากขึ้น การประกอบอาชีพต่างๆขยายตัวขึ้นมาก ทำให้ความต้องการใช้ไม้ฟืนเพื่อนำมาเป็นเชื้อเพลิงก็มีปริมาณมากขึ้นตามไปด้วย  เพื่อสนองพระราชเสาวนีย์ของสมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถในการสนับสนุนและส่งเสริมให้ราษฎรในชนบทใช้เชื้อเพลิงฟืนอย่างถูกต้องและมีการทดแทน โดยไม่ส่งผลกระทบทำให้เกิดความเสียหายต่อทรัพยากรป่าไม้ในธรรมชาติ จึงพิจารณาจัดทำโครงการธนาคารฟืนจังหวัดแม่ฮ่องสอน โดยมีเป้าหมายการดำเนินงาน ดังนี้

          1. อบรมราษฎร หลักสูตร “การผลิตและใช้เชื้อเพลิงอย่างมีประสิทธิภาพ” จำนวนปีละ 
5 หมู่บ้าน ๆ ละ 20  คน  เป็นจำนวนทั้งสิ้น ปีละ 100  คน

          2. จัดทำธนาคารฟืนประจำหมู่บ้าน  โดยการปลูกป่าฟืนชุมชน ปีละ 5 หมู่บ้าน ๆ ละ 50 ไร่

          3. เพราะชำกล้าไม้ทั่วไปที่โตเร็วและมีคุณสมบัติเป็นไม้ฟืน เพื่อแจกจ่ายให้แก่ราษฎร จำนวนปีละ  80,000  กล้าต่อปี

          4. สนับสนุนให้ราษฎรสร้างเตาถ่านที่มีประสิทธิภาพสูง หมู่บ้านละ 1  แห่ง  และส่งเสริมให้ราษฎรผลิตและใช้ถ่าน ถ่านแท่ง หรือเชื้อเพลิงเขียวอัดแท่ง ทดแทนการใช้ไม้ฟืนจากป่าธรรมชาติ

          5. จัดหาเครื่องมือผลิตแท่งเชื้อเพลิงประจำหมู่บ้าน ๆ ละ 1 ชุด  จำนวน  5 หมู่บ้าน  เพื่อส่งเสริมราษฎรผลิตเชื้อเพลิงอัดแท่ง หรือเชื้อเพลิงเขียว จากเศษวัสดุต่าง ๆ ในท้องถิ่น     

 

ระยะเวลาการดำเนินการ :

         คณะกรรมการได้กำหนดระยะเวลาการดำเนินงานในช่วงแรก   5 ปี  ตั้งแต่ปีงบประมาณ 
พ.ศ. 2549 -2553  ณ ปัจจุบันมีพื้นที่ดำเนินงานโครงการในท้องที่จังหวัดแม่ฮ่องสอนแล้ว จำนวน  15  หมู่บ้าน  (ปีงบประมาณ พ.ศ. 2549 – พ.ศ. 2551)

หน่วยงานรับผิดชอบ :

         กรมป่าไม้  กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม

ที่มาของข้อมูล :
- http://www.forest.go.th
- http://royal-project.maehongson.go.th